AYDINOĞLU MEHMET BEY CAMİİ (ULU CAMİİ) BİRGİ & ÖDEMİŞ & İZMİR

 

Aydınoğlu Mehmet Bey (Ulu Camii) İzmir ili Ödemiş ilçesi Birgi Bucağı'nda bulunan (Camii, medrese, hamam ve türbeden) oluşan bir külliye olarak yapılmıştır Günümüze cami ve Aydınoğlu Mehmet Bey'in türbesi gelebilmiştir

Tüm yapı  topluluğunu Aydınoğlu Mehmet Bey (1312-1313) yılında yaptırmıştır

Camii'ye dışarıdan girerken önce merdivenlerden çıkılıp sonra camii kapısından içeri tekrar aşağı doğru dik bir merdivenden inilmesinin sebebi olarak, giriş kapısının karşısında bulunan kemerin üstünde " Esma ül Hüsna" isimleri yazılı olduğundan, o isimlere hürmet ve edeben içeri girenlerin merdivenlerden inerken başını önlerine eğerek girmesini sağlamak için bu şekilde yapıldığı Cami müezzini tarafından anlatılmaktadır

Birgi'nin simgesi durumundaki Ulu camii, şehrin ortasından geçen derenin sol tarafında, hafif eğimli bir arazi üzerinde yapılmıştır. Arazinin eğimi dikkate alınarak, kare planlı olarak kesme taştan yapılmış ve üzeri çift eğimli bir çatı ile örtülmüştür

Mihrap ve mihrap önü ile kemerin üst bölümü mozaik çini ile kaplıdır. Kemer ve gergilerle birbirine bağlı 16 sütun caminin ahşap çatısını taşımaktadır. Çinilerle bezenmiş mihrap günümüze kadar bozulmadan kalabilmiştir

 Mihrap'da kakma tekniği kullanılan çiniler turkuaz renklerinde olup, geometrik bezemelidir

Aydınoğlu Mehmet Bey Camii'nin dış mimarisi kadar iç mekanı da mistik bir atmosfere sahiptir

 Camii'nin  minberi ve pencere kanatları ahşap işçiliğinin önemli örneklerindendir. Ceviz ağacından kündekari tekniğinde yapılmış minberin tüm yüzeyleri yoğun bir süsleme bulunmaktadır

 Üç, beş, sekiz ve on kollu yıldızlar ile dörtgen, altıgen ve sekizgenlerden oluşan geometrik kompozisyonlarda, herbir geometrik motifin yüzeyi anlamlı bir düzenle bezenmiş olarak gezegenler ve samanyolu anlatılmaktadır

Aydınoğlu Mehmet Bey (Ulu Camii) nin "MinberKapısı” çalınmış fakat Interpol devreye girmiş ve Londra’da Christie’s müzayede evinde satışa çıkarılmakta olan kapının 1995 yılı sonunda Türkiye’ye iadesini sağlanmıştır

Mimber'in ön tarafı oymalarla süslenmiştir. Sağ tarafta dört hadis ile mimberin yapılış tarihi, altta ise yapan sanatçının adı yazılıdır (Muzafferüddin bin Abdülvâhid bin Süleyman-ül-Garbî).

Camii'nin bahçesinde bulunan ayak izi ve mezar hakkında bir efsane anlatılmaktadır. Anlatılanlara göre Aydınoğlu Mehmet Bey, Birgi'yi ele geçirmek için yıllardır uğraşmakta ama başarılı olamamaktadır. Aydınoğlu Mehmet Bey'e Bizans Tekfurunun kızı Anastasia,  kalenin surları arasında görüp aşık olduğu için kalenin kapılarından birini açtırarak, Türk askerlerin kaleye girmesini ve fethetmesini sağlamıştır

Kale kapısının açılmasını kızının sağladığını öğrenen Bizans Tekfuru ise Anastasia'nın öldürülmesi talimatını verince  Anastasia, kaleden atlayarak intihar eder. Kenti ele geçiren Aydın oğlu Mehmet Bey, bir süre sonra Anastasia anısına eşsiz güzellikte bir cami yaptırır. Şu an bahçede bulunan ayak izi ve mezar Anastasia'ya aittir

Birgi’nin önemli simgelerinden olan Aydınoğlu Mehmet Bey Camii, Selçuklu mimarisinde görülen "çok ayaklı camii"ler grubundandır ve yapıldığı zaman kışları sıcak, yazları serin tutmak için çatının üzerine çamur sıvandıktan sonra kalın kurşunla kaplanmış fakat zamanla bu özelliğinde bozulmalar olmuştur